طرح پانزی Ponzi چیست؟

طرح پانزی Ponzi چیست؟

به گزارش رسانه مدیاتی، طرح پانزی، یک روش کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری است که به جای اینکه سود حاصل از سرمایه‌گذاری به دست فرد برسد، پولی که سرمایه‌گذاران بعدی پرداخت می‌کنند به سرمایه‌گذار اصلی می‌رسد. به زبان ساده، هیچ کار مفیدی با استفاده از پول به دست آمده انجام نمی‌شود. اگرچه سرمایه‌گذاران اولیه بخش یا حتی کل پولشان را همراه سود دریافت می‌کنند، اما آخرین واردشوندگان به پروژه، تمام پولشان را از دست داده و هیچ چیزی دریافت نخواهند کرد. از این نظر، طرح پانزی و هرمی مشابه یکدیگر هستند.

وقتی جریان ورود کاربران جدید قطع شد، به خاطر عدم توانایی برای پرداخت پول به سرمایه‌گذاران قبلی، سیستم متوقف خواهد شد. به همین دلیل تا وقتی برگزارکننده بتواند افراد جدیدی را به پرداخت پول ترغیب کند، چرخه ادامه پیدا می‌کند، به شرطی که توسط نهادهای قانونی شناسایی و منحل نشود.

تاریخچه طرح پانزی

نام این الگوی کلاهبرداری با توجه به نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) انتخاب شده است. او یک کلاهبردار ایتالیایی بود که به آمریکای شمالی مهاجرت کرد و به خاطر سیستم پول‌سازی تقلبی خود مشهور شد.

- تبلیغات -

سرنوشت طرح پانزی چیست؟

رک و راست بگوییم، این طرح سرنوشتی جز فروپاشی ندارد. همینطور که سیستم رشد می‌کند، نیاز به یافتن سرمایه‌گذاران جدید بیشتر می‌شود، چرا که افراد زیادی اکنون در انتظار دریافت اصل پول به همراه سود هستند. در صورت عدم توانایی برای یافتن اعضای جدید، مجری طرح Ponzi قادر به پرداخت پول به کاربران قبلی نیست، چرا که برخلاف وعده، هیچ فعالیتی با پول‌های جمع‌آوری شده صورت نگرفته تا بلکه سودی مشروع به دست آید.

بیشتر بخوانید: ماجرای کلاهبرداری شرکت کوروش کمپانی

در نهایت، طرح ناپایدار شده و با کاهش حجم ورودی‌های جدید، تعادل بین سرمایه‌گذاران قدیمی و جدید از بین خواهد رفت. برگزارکننده بعد از این اتفاق دستگیر شده یا با پول‌های به دست آمده، ناپدید خواهد شد. اگرچه تعدادی به واسطه طرح پانزی فرد کلاهبردار به سود می‌رسند، اما عده بسیار بیشتری متضرر خواهند شد. گفتنی است احتمال لو رفتن سیستم و دستگیر شدن مجری آن تا پیش از متوقف شدن چرخه نیز وجود دارد. به طور کل یکی از این موارد اتفاق خواهد افتاد:

• سرمایه‌گذار اصلی، با تمام پول‌های دریافت شده ناپدید خواهد شد.
• از آنجاییکه سیستم به یک جریان مداوم از سرمایه‌گذاری‌ها نیاز دارد تا سودهای بالاتر را بپردازد، با کند شدن روند سرمایه‌گذاری، سیستم شروع به فروپاشی خواهد کرد.
• احتمال اینکه مراجع قانونی این موارد را پیگیری و پلمپ کنند زیاد است. بیشتر شرکت‌های پانزی فقط با یک ثبت ساده خود را قانونی جلوه می‌دهند، در حالیکه برای دریافت پول از مردم و پرداخت سود باید غیر از ثبت، مجوز مدیریت سرمایه و پرداخت را نیز داشته باشد.

از شرکت‌هایی که در ایران از این ترفند استفاده می‌کنند می‌توان به لیست زیر اشاره کرد:

شرکت سوئیس‌کش که در سال 1386 خورشیدی 160 نفر از عوامل اصلی و فعالان این‌گونه شرکت‌ها در تهران دستگیر شدند.

یونیک فاینانس که در سال 2021 شروع به کار کرد، در شبکه ERC20 یک Token با اسم Unique Utility ساخت ولی نتوانست خوب آن را مدیریت کند و باعث ریزش این ارز شد، و برای حل مشکل و توقف موقتی شرکت، بیمه capital protection scheme را فعال کرد تا سهامدارانی که نمی‌توانند تا احیای شرکت صبر کنند، اگر طلبی دارند درخواست مطالبه کنند. ولی بیش از 1 سال است که نه شرکت پاسخگو است و نه نمایندگان خاورمیانه شرکت.

کاری که ما باید انجام دهیم.

با توجه به افزایش این طرح در کلاهبرداری‌های امروزی، برای شناختن طرح سالم از یک ترفند هرمی و پانزی در ابتدا باید از لحاظ حقوقی آن را مورد بررسی قرار داد و مجوزهای دولتی شرکت را مورد بررسی و صحت آن را استعلام نمود. توجه داشته باشید که شرکت‌های سالم پرداخت سود را منوط به خرید سهام با مقدار مشخص انجام می‌دهند و نوع ثبت آنان سهامی عام است.